Engerek yılanı, engerekgiller ailesinden Vipera türünü oluşturan zehirli yılan çeşitlerine verilen genel bir addır. Engerekler, Avrupa, Asya ve Afrika'nın Eski Dünya'nın en zehirli yılanlarıdır. Aynı aileden Viperidae akrabaları olan ve Yeni Dünya'da yaşayan çıngıraklı yılanlar gibi, engereklerin de üst çenelerinde iki zehir dişi bulunur. Uzun, kıvrık ve içi boş olan bu zehir dişleri, avlarına saldırdıklarında dikleşerek zehri avın vücuduna akıtır. Engerek yılanının ısırması oldukça tehlikelidir ve bazı türlerinin zehri ölümcül olabilir.
Fiziksel Özellikler ve Yaşam Alanları
Engerek yılanları genellikle çayır, çakıllı alanlar, ormanlar, bataklıklar, çalılıklar ve bol güneş alan topraklarda yaşarlar. 80-150 cm uzunluğunda, kalın gövdeli yılanlardır. Ancak, ağaçlarda yaşayan ince gövdeli türleri de bulunmaktadır. Toprağın altındaki oyuklarda yuvalanan bazı türlerin gözleri küçülerek körelmiştir. Engereklerin yumurtaları genellikle dişinin karnında açılır ve bu yavrular canlı doğar. Afrika'da yaşayan gece engerekleri gibi bazı türler ise yumurtlayarak çoğalır.
Beslenme ve Avlanma Davranışları
Engerek yılanları genellikle küçük memeliler, kertenkeleler ve diğer küçük omurgalılarla beslenirler. Avlarını yakaladıktan sonra, zehirleyerek öldürürler. Genellikle gece avlanırlar ve gündüzleri dinlenirler. Bazı türler, fare deliklerine ve köstebek deliklerine yerleşerek kışı burada geçirirler.
Engerek Yılanlarının Coğrafi Dağılımı
Engerek yılanları, İrlanda dışında bütün Avrupa'da ve Asya'nın kuzeyinde yaygındır. Zehirli yılanların pek yaşamadığı Kuzey Kutup Dairesi yakınlarında bile görülebilirler. Suda yaşayan birkaç türü olmakla beraber, genellikle kara yaşamına adapte olmuşlardır.
Türkiye'de Yaşayan Engerek Türleri
- Boynuzlu engerek: Türkiye'de genellikle küçük boylu otların altında ve kumlu alanlarda, çalılık, taşlık ve orman açıklıklarında yaşarlar. Boynuzlu engerek yılanının sırt bölgesi genellikle sarı, koyu kahverengi ve gri tonlarındadır. Baş tarafında küçük ve yukarı doğru gergedan boynuzuna benzeyen bir yapı bulunur. Boyları 50-60 cm arasında olup zehirli bir yılan türüdür. İlkbahar mevsiminde çiftleşirler ve Ağustos ayında 5-14 kadar yavru doğururlar.
- Baran engereği: Baran engereği, ismini Türkiye'nin ünlü herpetologlarından Prof. Dr. İbrahim Baran'dan almıştır. Sakarya ve Silifke civarında görülmektedir. Sırt bölgesinin rengi genellikle siyah, nadiren grimsi veya kahverengi olur. Boyları 55 cm'ye kadar ulaşır ve kısa boylu otların altında ve taşlık alanlarda yaşarlar.
- Kafkas engereği: Engerekgiller familyasından olan bu tür, sırt kısmı genelde siyah, gri, kırmızı ve sarı renklidir. Genellikle kertenkeleler, küçük kemiriciler ve çeşitli omurgasızlarla beslenirler. Yağmur ormanlarının taşlık bölgelerinde yaşarlar ve Türkiye'de sadece Artvin civarındaki yağmur ormanlarında bulunurlar.
- Koca engereği: Engerekgiller familyasından olan bu tür, sırt kısmının rengi genelde grimsi ve kahverengi tonlarındadır. Genellikle fare gibi kemiriciler, kuşlar, yılanlar, kertenkeleler ve çeşitli omurgasızlarla beslenirler. Türkiye'de Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde görülürler ve en zehirli yılanlar arasında yer alırlar.
- Ağrı engereği: Sırt kısımları çoğunlukla kül renginde veya grimsi kahve renkte olan bu tür, Türkiye'nin en zehirli engerek türlerinden biridir. Genellikle kertenkele, kuş ve küçük kemiricilerle beslenirler. Türkiye'de Ağrı, Iğdır, Kars, Van ve Hakkari civarında yaşarlar.
Diğer Engerek Türleri
- Avrupa engereği
- Bayağı engereği
- Lübnan engereği
- Draevsky engereği
- Dağ engereği
- Filistin engereği
- Russell engereği
- Sakhalin engereği
- Çoruh engereği
- Portekiz engereği
- Çayır engereği
- Vanger engereği
- Şeritli engereği
- Vipera eriwanensis
|